TITOVA ZAVJERA PROTIV NELOJALNIH KOMUNISTA: Kako su 1971. udareni temelji za raspad SFRJ!

Osmi je maj, prije četrdeset i pet godina, daleke 1971., osam sati ujutro. Ispred Crkve Svetog Marka u Beogradu stotinjak studenata Beogradskog univerziteta smjestilo se u dva autobusa.

 

Uputili su su se za Zagreb, u tradicionalnu posjetu kolegama iz glavnog grada Hrvatske. Tog dana njihov grad slavi godišnjicu oslobođenja. Vođa ovog i zvanično nazvanog “Karavana prijateljstva” jeste Miodrag Mile Perišić, student Filozofskog fakulteta i već afirmisan pjesnik. Mnogo godina kasnije postao je jedan od važnijih funkcionera Demokratske stranke i diplomata.

 

Pretvaranje jugoslovenske federacije u konfederaciju

Na dvadesetak kilometara ispred Zagreba saobraćajna milicija zaustavlja autobuse. Ljubazno saopštavaju Beograđanima da će tu morati da sačekaju rukovodstvo Saveza studenata Zagrebačkog univerziteta. Nekoliko minuta kasnije oni stižu na čelu sa predsjednikom Draženom Budišom. Kreće se ka centru, ali ne uobičajenom maršrutom. Zalazi se kroz različite dijelove Zagreba, iz kojih se kreću nepregledne kolone građana, disiplinovano, po dvoje u redu.

Nose se transparenti: “Uđimo u SK i mijenjajmo ga”, “Što je više kleveta i laži, SKH nam je miliji i draži”, “Hoćemo čiste račune”, “Višak rada radnicima”, “Suverena država je pravo hrvatskog i ostalih naroda SFRJ”, “Tražimo usvajanje ustavnih amandmana”…

Kolone su se kretale ka nekadašnjem Trgu republike, današnjem Trgu kralja Tomislava, na veliki narodni miting, na kome govore predsjednica CK SK Hrvatske Savka Dabčević Kučar i prvi čovek Zagreba Pero Pirker…

Svi jugoslovenski dnevni listovi sutradan izvjestili su da je na mitingu bilo više od 150.000 ljudi, da je Savka kritikovala hrvatske separatiste i njihove namjere da razbiju Jugoslaviju “kakva nam je u interesu i kakvu želimo”, a velikosrpske šoviniste je osudila što “nude Jugoslaviju kakvu ne želimo i nećemo”.

Govorila je o doprinosu Zagreba i Hrvatske pobjedi nad fašizmom, pominjala hrvatsku državnost i suverenost, kovala u zvijezde politiku CK SK Hrvatske o radikalnoj decentralizaciji i demontiranju saveznih jugoslovenskih institucija, koju su ona i njeni saradnici promovisali godinu dana ranije.

 

tito-1
Tito, Kardelj, Vlahović i Bakarić

 

Parole, viđene na tom skupu, i njen govor nagovijestile su da je otvaren proces pretvaranja jugoslovenske federacije u konfederaciju.

U novinama se tog dana još moglo pročitati da se navršilo pet mjeseci kako jugoslovenske republike ne uspijevaju da se dogovore oko vanbudžetskog bilansa federacije.

Okružni sud u Beogradu zabranio je prvi broj beogradskog lista “Fleš” zbog objavljivanja foto-reportaže o filmu Dušana Makavejeva “W. R. ili misterije orgazma”. Tvrde da fotografije, isto kao i film, “duboko vrijeđaju osjećanja poštovanja” prema Staljinovom prethodniku, ikoni ruskih boljševika, “drugu Vladimiru Iljiču Lenjinu”.

Iz Bona je stigla vijest da je američki dolar u Zapadnoj Nemačkoj “tada, za vikend pao za deset posto u odnosu na njemačku marku”.

– Ironijom slučaja Amerikanci su tog dana 1945. slavili pobjedu nad njemačkim Vermahtom, a 26 godina kasnije su na taj isti dan izgubili bitku s njemačkom markom.

Zetim, beogradska “Politika” piše da iz godine u godinu opada broj jugoslovenskih porodica koje godišnji odmor provode van mjesta stanovanja. Kažu da je 1966. na ljetovanje išlo 66 posto jugoslovenskih porodica, a četiri godine kasnije samo oko 50 posto.

Ove, 1971. biće ih, kažu, još manje, jer će boravak na Jadranu biti za 20 postgo skuplji nego prošle godine.

Tog dana novinari iz Zagreba javljaju da se “bojazan da Zagrepčani neće uspjeti dostojno da ugoste “Karavan prijateljstva” iz Beograda pokazala neopravdanom”.

 

Smrt Milentija Popovića

Studenti iz Beograda, i poslije vesele večernje sedeljke sa zagrebačkim kolegama, na kojoj je glavni domaćin bio Ivan Zvonimir Čičak, student-prorektor, odlaze na konačište u Pionirski grad u Maksimiru, sa nekom vrstom zebnje.

Nešto posle ponoći jedan od domaćina kaže: “Kolege, imam tužnu vijest. Preminuo je drug Milentije Popović!”

Paralelno sa zagrebačkom pričom, u Sarajevu se dešava drugi dio očigledno istog scenarija. Tog istog dana, 8. maja pred veče, u Beograd se iz Sarajeva, sa Drugog kongresa samoupravljača Jugoslavije, vratio se predsjednik jugoslovenske Skupštine Milentije Popović, koji je u političkoj hijerarhiji Jugoslavije zauzimao drugo mjesto, odmah iza Josipa Broza.

Čim je stigao, pozvao je Mijalka Todorovića, člana Izvršnog biroa Predsjedništva SK Jugoslavije. Iz Sarajeva je nosio loše vijesti. Našli su se u Klubu saveznih poslanika na Dedinju, uspio je da sagovorniku ispriča šta se sve desilo na kongresu samoupravljača i naglo mu je pozlilo.

 

milentije
Milentije Popović

 

Titovom zvaničnom zamjeniku nije pomogao ni najpoznatiji jugoslovenski kardiohirurg, načelnik Vojnomedicinske akademije u Beogradu, dr Isidor Papo. Život je okončao oko 22.30.

Priča Milentija Popovića, koju je rekao Todoroviću, započela je dva dana ranije, kada je Tito u Sarajevu, iznenada, zakazao sastanak Izvršnog biroa Predsjedništva SKJ.

Pozvao je sve članove osim predstavnika Srbije. Tu su se našli Slovenac Edvard Kardelj, Hrvat Vladimir Bakarić, Makedonac Krste Crvenkovski, Crnogorac Veljko Vlahović i bosanski Srbin Cvijetin Mijatović.

Kad su stigli, Tito im se nervoznim glasom požalio na nelojalnost vodećih ljudi Srbije i na otpore koji stižu iz Beograda prema njegovoj i Kardeljevoj inicijativi za dalje ustavno demontiranje jugoslovenske federacije i za prenošenje najvećeg broja ovlašćenja saveznih institucija na republičke centre moći.

Taj proces je bio započet krajem 1968, kada su pokrajine Vojvodina i Kosovo i Metohija dobile status konstitutivnih elemenata jugoslovenske federacije, a nacionalne manjine postale narodnosti.

Većina je bila začuđena onim što je čula, a Vlahović je postavio pitanje može li se o ovome razgovarati bez predstavnika Srbije.

Tito je na to rekao:” Valjda ja kao predsjednik SKJ imam pravo da pozivam koga hoću!”.

Vlahović je nastavio da ga ubjeđuje i Tito je nevoljno popustio, pa se uskoro pojavio Milentije Popović, koji je inače tih dana govorio kako se Tito ne ponaša prema njemu kao prema zamjeniku, već kao prema šefu protokola.

Kada se Popović pojavio, Broz je bio još oštriji: “U Beogradu je centar kontrarevolucije!”.

 

Kontrarevolucionarne snage

Pominjao je “kontrarevolucionarne snage” na Beogradskom univerzitetu, tekstove u “Studentu” i “Ježu”. Otvoreno je rekao da penzionisani generali Rade Hamović i Miloje Milojević pripremaju zavjeru protiv njega.

Istog dana Tito se sreo i sa funkcionerima BiH, kojima je izjavio da je “izdao nalog za hapšenje ne samo Hamovića i Milojevića, već i bivšeg potpredsjednika Jugoslavije Aleksandra Rankovića”.

Rekao je da je odluku doneo poslije izveštaja Kontraobavještajne službe JNA da su se Ranković, Hamović i Milojević prije nekoliko dana sreli u Beogradu na jednom zavereničkom sastanku.

Već nekoliko sati kasnije ispostavilo se da je izvještaj Kontraobaveštajne službe JNA o održavanju ovog urotničkog skupa bio netačan. Demantovala ga je Služba državne sigurnosti Jugoslavije.

Po završetku kongresa u Sarajevu, Tito je ostao u Sarajevu, a čim je čuo za smrt Milentija Popovića, prekinuo je posjetu BiH, došao u Beograd i posmrtno odlikovao Milentija Popovića Ordenom junaka socijalističkog rada.

Na saveznoj komemoraciji proglasio ga je “besmrtnim revolucionarom”, koji je “pao smrću heroja socijalističkog rada”.

 

miljko
Mijalko Todorović

 

Istog dana Marko Nikezić je na centralnoj republičkoj komemoraciji rekao da je “bilo neizbježno da Milentije Popović upozna i gorčinu nepravde” i da je “podnese bez protesta”.

Na sahrani Milentija Popovića, na Novom groblju u Beogradu, u posljednji čas je stigao Miko Tripalo, prišao Savki Dabčević Kučar i uzbuđeno rekao: “Uspio je pred smrt sve da ispriča šta se desilo u Sarajevu!”.

 

Lažni izveštaj ruskog atašea

U Sarajevu Tito je osumnjičio vođstvo Srbije da je preko člana Izvršnog biroa Predsjedništva SKJ Mijalka Todorovića Plavog povezano sa Rusima. Ljutito je rekao da je dobio strogo povjerljivu informaciju o tome da je Todorović za vrijeme nedavnog boravka u Moskvi “svašta govorio” visokim sovjetskim zvaničnicima.

– Vi znate da Rusi najviše napadaju Plavog – dodao je Milentije Popović, misleći na to da Sovjeti Todoroviću nikako ne mogu da oproste oštru osudu njihove intervencije na Čehoslovačku, 1968, izgovorenu na velikom mitingu održanom na Trgu Marksa i Engelsa u centru Beograda.

Tito je ignorisao Popovićevu upadicu:”Plavi je rekao da smo ja i Kardelj u svađi, da je zemlja u rasulu i da je moguć vojni udar.”

– Čija je to informacija? – pitao je Popović.

– Našeg vojnog atašea u Moskvi – odgovorio je Tito.

Vrlo brzo će se ustanoviti i da je taj izvještaj isfabrikovan, pišu Večernje novosti.

(84)

TITOVA ZAVJERA PROTIV NELOJALNIH KOMUNISTA: Kako su 1971. udareni temelji za raspad SFRJ!

About The Author
-